Een waardevol 2012

Een waardevol 2012, dat is wat ik ons allen toewens. Wat je ook doet, in welke hoedanigheid en op welke schaal: jouw bijdrage is van waarde. Dat is wat mij betreft mijn motto voor 2012.
In deze korte vakantie kom je ook weer eens toe aan lezen en snuffelen. Zo las en snuffelde ik weer eens – bij toeval – in een van de boeken van Stephen Covey. (Getting to Yes). Eigenlijk heeft hij voor al ons handelen een paar mooie gedragsregels op een rijtje gezet: ‘Probeer eerst de ander te begrijpen; maak dan duidelijk wat jij belangrijk vindt.’ ‘Speel niet op de man, maar op het probleem.’ ‘Beschuldig niet, maar maak duidelijk wat jou stoort.’ ‘Focus op belangen, de wensen, behoeften en zorgen van mensen, niet op gelijk of ongelijk.’ ‘Probeer win-win oplossingen te vinden.’ ‘Zijn belangen tegengesteld, zoek dan naar neutrale verdelingscriteria.’
Mooie doordenkers. Ik betrap mij er op dat ik in de waan van alle dag dit soort hele wat mij betreft logische en simpele waarden wel eens uit het oog verlies. En dat is zonde. Niet alleen omdat het de kans op een gewenst resultaat verkleind, maar meer nog door de manier waarop. Want in welke onderhandelings- of overlegproces we ook zitten "waarde" speelt een belangrijke rol. In de manier waarop: elkaar in de eigen-waarde laten, maar ook in wat we doen. Wat is de waarde van onze activiteit en hoe kan die bijdragen aan een betere maatschappij, aan de ontwikkeling van mensen aan sociale verheffing of volksverheffing zoals Bas van Stokkom dat noemt.
Ik maak mij in dat kader wel zorgen. Volgens filosoof Gijs van Oenen "bezwijken burgers onder de emancipatoire last van zelf bepalen en zelf kiezen. Zij verkiezen het gemak, laten de normen voor wat ze zijn, of gaan in ‘staking’ tegen de eigen overtuigingen. Aldus vertonen ze herhaaldelijk ‘morele uitvalsverschijnselen’: het onvermogen te beantwoorden aan de normen waar men zelf voor staat, en verzet tegen de eis om overal argumenten voor te hebben". (einde citaat)
Dat leidt ook in mijn dagelijkse praktijk tot bijna waarde-loze activiteiten. Tot een steeds verdergaande juridisering. Je gelijk halen en in de rechtszaal uitvechten is al snel belangrijker dan in samenwerking de oplossing in een geschil proberen te vinden. Vertrouwen wordt – door schade en schande heet dat dan – vervangen door contracten van 80 pagina's. Een fout die je – zeker als politicus of bestuurder maakt – wordt een kans om iemand op af te rekenen in plaats van een compliment voor de getoonde moed en een kans om iets beter te doen.

Zomaar wat overdenkingen aan het begin van een nieuw jaar. Een jaar waarin ik – ik schreef het al eerder – voor mijzelf verder na wil denken over en handelen in de geest van "waarde". Ik wens ons dan ook een waarde-vol jaar toe !